دیدگاه اسلام درباره مدیریت مصرف
از نظر قرآن و روایات، «مصرف» اگر با واژه‌هایی چون پارسایی، انفاق، عمل صالح همراه شود می‌تواند انسان را به تعالی برساند، اما باید توجه داشت آن چه برای «مصرف» در اختیار انسان‌ها قرار گرفته محدود است.
مدیریت مصرف از بعد سلبی به معنای صرفه‌جویی و کاستن از مصارف غیر ضروری و از بعد ایجابی، بهینه‌سازی مصرف است.
در بعد خانواده می‌توان مهم‌ترین راهکارها برای این مهم را برنامه‌ریزی، نیازشناسی، رعایت اولویت‌ها و در بعد اجتماعی، فرهنگ‌سازی، اولویت‌بندی، ترویج سیره پیشوایان دین و مدیریت زمان برشمرد.
از دیدگاه اسلام ضرورت اصلاح الگوی مصرف سه مبنای محکم اعتقادی و اخلاقی دارد:
- اعتقاد به مالکیت خداوند متعال:
باور داشتن به این اعتقاد که مالکیت انسان، اعتباری بوده و در طول مالکیت حقیقی خداوند متعال است. این باور، به این معناست که انسان اجازه ندارد اموال در اختیارش را هرگونه که می‌خواهد مصرف کند، به عبارتی دیگر اسراف و مصرف بی‌رویه مال، از اعتقاد به مالکیت خداوند متعال در تضاد است و اصلاح الگوی مصرف، از لوازم توحید عملی است، لذا ما اجازه مصرف بی‌رویه در استفاده از نعمت‌های خداوند نظیر برق، آب و… را نداریم.
در چشم‌انداز قرآن همه اهل ایمان، برادر یکدیگرند. پیوند برادری اهل ایمان از نگاه روایات اسلامی آنقدر قوی است که آحاد جامعه همانند اعضای یک پیکرند، بنابراین این باور ایجاب می‌شود که در جامعه اسلامی، توسعه و رفاه باید به‌صورت متعادل در میان یکایک مردم تقسیم شود. بر همین اساس، ما باید با مدیریت و اصلاح الگوی مصرف از عدم ارائه مناسب خدمات به دیگر آحاد جامعه جلوگیری کنیم.
۳- الزام تکامل معنوی و کنترل لذت‌های مادی:
در حدیثی از امیرالمؤمنین امام علی(ع) آمده است: «دوای نفْس، باز ایستادن از هوس است و منع کردن از لذت‌های دنیا.»
در مقابل، لذت‌گرایی و زیاده‌روی در مصرف قرار دارد که موجب انحطاط معنوی و مانع کمالات نفسانی است. بر این اساس، کنترل خواسته‌های مادی به‌منظور تکامل معنوی، لازم و ضروری است.
بایدهای الگوی مصرف
اصلی‌ترین اقداماتی که انجام دادن آنها به‌منظور اصلاح الگوی مصرف، لازم و ضروری است که در ادامه می‌آید:
۱- برنامه‌ریزی:
نخستین رهنمود اسلام برای اصلاح الگوی مصرف، برنامه‌ریزی است. بنابراین برای مصرف برق هم می‌توانیم بر اساس همین رهنمود، برنامه‌ریزی درستی داشته باشیم.(مانند عدم استفاده از وسایل برقی پرمصرف نظیر اتو، جاروبرقی و… در ساعات اوج بار یعنی از ساعت ۱۱ تا ۱۷ و ۲۰ تا ۲۳)
۲- میانه‌روی:
دومین رهنمود اسلام برای اصلاح الگوی مصرف، میانه‌روی(اعتدال) در مصرف است. در روایات اسلامی، بر تأمین نیازهای زندگی در حد کفاف و برخورداری از یک زندگی متوسط و رفاه نسبی تأکید شده است. لذا آنچه در اسلام، اسراف و غیرمجاز شمرده شده، مصرف بیش از حد رفاه نسبی است. می‌توان از ما به ازای آن در جامعه امروز به مواردی چون استفاده از دور کند کولر آبی، تنظیم دمای کولر گازی بر روی دمای آسایش ۲۴ درجه و… اشاره کرد.
۳- رعایت اولویت‌ها:
یکی از نکات بسیار مهم در اصلاح الگوی مصرف، در نظر گرفتن اولویت‌هاست. بی‌توجهی به این امر در واقع، هدر دادن سرمایه و گونه‌ای اسراف‌کاری است و مشکلات گوناگونی را در پی خواهد داشت.(مانند استفاده از لامپ‌های کم‌مصرف به‌جای لامپ‌های پرمصرف)
نبایدهای اصلاح الگوی مصرف
۱- اسراف و تبذیر:
اسراف یعنی تجاوز از حد اعتدال در مصرف و تبذیر نوعی اسراف است و به معنای مصرف کردن به‌صورت غیرمنطقی و نارواست.
۲- افراط در تجمل‌گرایی و رفاه‌طلبی:
خطرناک‌ترین مصداق اسراف، افراط در رفاه‌طلبی و تجمل‌گرایی است که در قرآن و روایات اسلامی نسبت به آن هشدار داده شده است.
بنابراین با دقت در دیدگاه‌های اسلام و نهادینه کردن آن در میان اقشار محتلف با کارهای فرهنگی در بستر رسانه و خانواده می‌توان کمک قابل توجهی به مدیریت مصرف انرژی کرده و نتایج بسیار درخشانی را رقم زد.
یاسین همایونی – کارشناس روابط عمومی شرکت برق منطقه‌ای غرب
انتهای پیام/*
