دکتر محسن مصلحی: این شکل از اجرای نسخه‌نویسی الکترونیک، شانه خالی کردن از اجرای درست قوانین بالادستی است

دکترمحسن مصلحی: این شکل از اجرای نسخه‌نویسی الکترونیک، شانه خالی کردن از اجرای درست قوانین بالادستی است

اجرای ناقص نسخه الکترونیک، تکرار اشتباهات گذشته است

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری احوال نیوز ، از سپید ،حدود یک هفته از اجرای طرح نسخه‌نویسی الکترونیک می‌گذرد. در اسناد بالادستی نظام سلامت نیز بر اجرای نسخه‌نویسی الکترونیک تاکید شده است. در عین حال، بسیاری از کارشناسان نظام سلامت تاکید دارند که این شکل از اجرای نسخه‌نویسی الکترونیک که هم اکنون در حال اجراست، نواقص جدی دارد. آنها می‌گویند اجرای ناقص نسخه‌نویسی الکترونیک، نه تنها ما را به اهداف عالی نظام سلامت نمی‌رساند، بلکه اسباب نارضایتی بیماران، جامعه پزشکی و داروسازان را هم فراهم کرده است.
در شکل فعلی نسخه‌نویسی الکترونیکی، دفترچه بیمه حذف شده است، اما پزشک دوباره نسخه کاغذی را در سربرگ می‌نویسد و بیمار هم نسخه را به داروخانه‌ها می‌دهد. داروخانه هم موظف شده است که در وهله اول، استعلام لازم درخصوص استحقاق درمان بیمار را بررسی کند، سپس نسخه را به شکل الکترونیکی در سامانه ثبت کند و در نهایت، دارو را به بیمار تحویل دهد. برخی کارشناسان می‌گویند این فرایند، اسمش هرچه که باشد، اجرای واقعی نسخه‌نویسی الکترونیک نیست.
دکتر محسن مصلحی، دبیر شورای عالی نظام پزشکی کشور نیز نسبت به این شکل از اجرای نسخه‌نویسی الکترونیک اعتراض دارد و در گفتگو با سپید به عوارض پرشمار این شکل از نسخه‌نویسی می‌پردازد. او تاکید دارد که این شکل از اجرای نسخه‌نویسی الکترونیک، شانه خالی کردن از اجرای درست قوانین بالادستی است. به باور او، این شیوه ناقص از اجرای نسخه‌نویسی الکترونیک موجب آزار و اذیت مردم و ارائه دهندگان خدمت می‌شود و همچنین رعایت مباحث اخلاقی در ارائه خدمات به بیماران را هم زیر سوال می‌برد. 
مصلحی نصریح می کند: «به نظر می‌رسد که فلسفه وجودی اجرای نسخه الکترونیک را رها کرده‌اند و گویی فقط ادای اجرای نسخه الکترونیک را درمی‌آورند، بدون آنکه به نتایج این شکل از اجرای نسخه‌نویسی الکترونیک توجه کنند. سوال این است که ما چرا نباید مثل بسیاری از کشورها از همان ابتدا برنامه‌های راهبردی نظام سلامت را به شکل علمی و درست اجرا کنیم تا دچار این همه عارضه نشویم؟ چرا برنامه‌هایی که در نظام سلامت اجرا می‌شود، باید همواره با دردسر، تنش و نگرانی برای دریافت کنندگان و ارائه دهندگان خدمت همراه باشد؟ چرا ما نمی‌توانیم با تعامل و گفتگو، مسیر علمی برای اجرای اصولی برنامه‌های نظام سلامت را پیگیری کنیم؟» مشروح گفتگوی سپید با دبیر شورای عالی نظام پزشکی کشور درخصوص آسیب شناسی نحوه اجرای نسخه‌نویسی الکترونیک را از نظر می‌گذرانید.
سپید: بر اساس تکالیف قانونی، سازمان‌های بیمه‌گر موظف به حذف دفترچه‌های کاغذی و اجرای نسخه الکترونیک هستند. در عین حال سازمان نظام پزشکی به شیوه فعلی اجرای نسخه‌نویسی الکترونیک، معترض است. سوال اینجاست که بیمه‌های درمانی چطور باید تکالیف قانونی خود را اجرا کنند که موافقت جامعه پزشکی را به همراه داشته باشد؟
طبق قانون، وزارت بهداشت مکلف است که پرونده الکترونیک سلامت را تشکیل دهد. همچنین این وزارتخانه وظیفه دارد که نظام ارجاع و سطح‌بندی خدمات درمانی را اجرایی کند. یک بخشی از اجرای این فرآیندها، اجرای نسخه الکترونیک است، اما حالا آمده‌اند از انتهای این فرآیند شروع کرده‌اند. یعنی در حالی که هنوز پرونده الکترونیک سلامت، نظام ارجاع و سطح بندی خدمات درمانی به نتیجه نرسیده است، اما می‌خواهند به هر طریقی که شده، نسخه الکترونیک را اجرایی کنند.
همچنین باید در نظر داشت که هم‌اکنون اجرای نسخه‌نویسی الکترونیک را بجای وزارت بهداشت، سازمان‌های بیمه‌گر مدیریت می‌کنند. نکته مهم‌تر این است که پرونده الکترونیک سلامت به عنوان بستر اجرای نظام ارجاع و سطح‌بندی خدمات درمانی شناخته می‌شود. حال بجای آنکه پرونده الکترونیک سلامت را تقویت کنند، آن را رها کرده‌اند و به اجرای ناقص نسخه‌نویسی الکترونیک اصرار دارند. اگر در طول ۳۰ سال گذشته، هر سال فقط یک قدم برای تهیه پرونده الکترونیک سلامت و اجرای نظام ارجاع برداشته می‌شد، هم‌اکنون در نقطه بسیار مطلوبی قرار داشتیم، اما در طول چندین دهه در این خصوص کم کاری شده و اراده جدی برای اجرای آن وجود نداشته است. حال در این شرایط بر اجرای مقطعی و بدون برنامه‌ریزی نسخه‌نویسی الکترونیک، اصرار دارند.
سپید: استدلال بیمه‌ها این است که نسخه‌نویسی الکترونیک، به هر حال باید از یک نقطه‌ای آغاز شود و هرچقدر در اجرای آن، اما و اگر وجود داشته باشد، این فرآیند دیرتر به نتیجه می‌رسد.
ببینید اینکه مردم و ارائه دهندگان خدمت را در عمل انجام شده قرار دهند، هزینه‌های زیادی را تحمیل می‌‌کند، زیرا نسخه‌نویسی الکترونیک را از طریق مسیر درست خودش اجرا نکرده‌اند. وقتی این کار مهم به شکل غیراصولی انجام می‌شود، طبیعی است که نارضایتی زیادی را هم ایجاد خواهد کرد. 
سردرگمی مردم و جامعه پزشکی، مشکلات فنی و بسیاری از چالش‌های دیگر با اجرای ناقص نسخه‌نویسی الکترونیک، ایجاد خواهد شد. یعنی مسیر اصلی اجرای نسخه‌نویسی الکترونیک را رها کرده‌اند، ولی می‌خواهند با فشارهای غیرمنطقی، این مسیر را به سرانجام برسانند. درواقع به نظر می‌رسد که نتوانسته‌اند از مسیر اصلی و قانونی، نسخه‌نویسی الکترونیک را اجرایی کنند، اما حالا می‌خواهند این کار را از مسیر فرعی انجام دهند. 
حتی در برخی نسخه‌ها که به شکل اجباری در داروخانه‌ها الکترونیکی می‌شود، اشتباهاتی در آن اتفاق می‌افتد. به همین دلیل ممکن است مثلا دو سال بعد به پزشک بگویند که چرا فلان داروی اشتباهی را تجویز کرده‌اید، در حالی که پزشک داروی دیگری را تجویز کرده است، ولی در الکترونیکی شدن نسخه‌ها، نام دارو به اشتباه ثبت شده است. این مسائل حقوقی و قانونی در شکل فعلی اجرای نسخه الکترونیک، حل نشده است.متاسفانه بجای آنکه انرژی و توانمان را صرف اجرای اصولی قوانین بالادستی نظام سلامت کنیم، سلیقه‌ای عمل می‌شود. هر کدام برای خودمان حکومتی تشکیل داده‌ایم و به اجبار می‌خواهیم که حرف خودمان را به کرسی بنشانیم، در حالی که مسیر قانونی و منطقی کاملا مشخص است. این مسیر قانونی نیز جز با اجرای پرونده الکترونیک سلامت و اجرای نظام ارجاع و سطح‌بندی خدمات به سرانجام نخواهد رسید.
سپید: بحث اینجاست که بیمه‌ها می‌گویند هیچ کاری خلاف قانون انجام نمی‌دهند و با اجرای نسخه‌نویسی الکترونیک، دقیقا در مسیر اجرای اسناد بالادستی حرکت می‌کنند. تا چه حد این استدلال را منطقی می‌دانید؟
اتفاقا بحث ما این است که همان اسناد بالادستی نظام سلامت به صراحت می‌گوید که ابتدا پرونده الکترونیک سلامت و نظام ارجاع اجرا شود، اما این کار را انجام نداده‌اند. درواقع، مقدمات اجرای نسخه الکترونیک را دور زده‌اند. این استدلال‌هایی هم که مطرح شده، صرفا توجیهی است که اشتباهات متعدد در این حوزه را بپوشانند. اینها شانه خالی کردن از بار مسئولیت‌های قانونی است. نمی‌شود که ما بخشی از اسناد بالادستی نظام سلامت را اجرایی کنیم، اما بخش دیگرش را اجرا نکنیم. در برنامه‌های پنج ساله توسعه هم به شکل واضح آمده که اولا وزارت بهداشت مکلف به اجرای نسخه‌نویسی الکترونیک است و دوم اینکه نمی‌توان بخشی از قانون را اجرا کرد و بخش دیگری را بدون توجه به عوارض متعدد اجرا نشدن آن رها کنیم. 
سپید: استدلالی که مطرح می‌شود این است که نسخه‌نویسی الکترونیک به هر شکلی هم که اجرا شود، صرفه‌جویی هنگفتی در نظام سلامت ایجاد خواهد شد. آیا فکر نمی‌کنید که حتی اجرای ناقص نسخه الکترونیک نیز می‌تواند بخش زیادی از هزینه‌های نظام سلامت را کاهش دهد؟
با شکل فعلی اجرای نسخه‌نویسی الکترونیک، هزینه سازمان‌های بیمه‌گر کم خواهد شد، زیرا با توجه به آزار و اذیت‌هایی که در این مسیر وجود دارد، بخشی از جامعه پزشکی برای همکاری با سازمان‌های بیمه‌گر، تمایلی نخواهند داشت. همچنین بخشی از مردم هم به دلیل سردرگمی و کلافگی، عطای استفاده از خدمات بیمه‌ای را به لقایش می‌بخشند. اگر از این زاویه نگاه کنیم، در آن صورت این شکل از اجرای نسخه‌نویسی الکترونیک به کاهش هزینه بیمه‌ها منجر می شود. حال سوال اینجاست که آیا کاهش هزینه‌ها با این شکل و از این طریق، اخلاقی هم هست؟ قطعا نیست. این شکل از اجرای ناقص نسخه الکترونیک، نقض اخلاق است. دقیقا دارند مشابه همان محدودیت تعداد اعمال اجراحی برای برخی مراکز درمانی را انجام می‌دهند. مثلا می‌گویند فلان مرکز درمانی فقط حق دارد که ۳۰ عمل تعویض مفصل زانو انجام دهد، در غیر این صورت مشمول پوشش بیمه‌ها نخواهد بود. سوال این است که از کجا اطمینان داریم که بیمار سی و یکم به نسبت بیمار اول، ضرورت علمی بیشتری برای انجام عمل جراحی ندارد؟ البته ما با خرید راهبردی خدمات نظام سلامت و نظارت بر این فرآیند کاملا موافقیم، اما این مسیر باید توام با عدالت باشد و حقوق بیمار را تضییع نکند. 
همچنین باید در نظر داشت که بر اساس وظایف قانونی که در برنامه‌های پنج ساله توسعه آمده است، موظف هستیم که راهنماهای بالینی را تعیین کنیم و بر اساس آن، خدمت ارائه دهیم تا خدمات بهداشتی و درمانی به شکل عادلانه در اختیار همگان باشد. این روش اصولی و قانونی برای افزایش دسترسی به خدمات است، نه اینکه با اقدامات سلبی و سلیقه‌ای، مسیر غیراصولی را طی کنیم.
وقتی عمل به اسناد بالادستی نظام سلامت به شکل سلیقه‌ای باشد، در آن صورت مطمئن باشید که رانت و فساد هم ایجاد خواهد شد. ممکن است با اجرای ناقص نسخه‌نویسی الکترونیک، به طور مقطعی با کاهش هزینه سازمان‌های بیمه‌گر مواجه شویم، اما اول اینکه ممکن است راه‌های جایگزین دیگری برای افزایش هزینه‌های نظام سلامت ایجاد شود، زیرا ما از راه درست و علمی‌اش وارد نشده‌ایم. دوم اینکه باید بپرسید که بحث اخلاق پزشکی در کجای این قضیه دیده شده است. یعنی نباید به وضعیتی برسیم که مردم دچار سرگردانی شوند و برای دسترسی به خدمات سلامت با موانع دست و پاگیر مواجه شوند.
سپید: آیا نباید کمی وقت داد تا اجرای نسخه الکترونیک روی ریل علمی‌اش قرار بگیرد. یعنی به نظرتان این استراتژی که نسخه الکترونیک به هر شکلی اجرا شود و سپس در ادامه، نواقص آن را برطرف کنیم، جواب نمی‌دهد؟
به نظر می‌رسد که فلسفه وجودی اجرای نسخه الکترونیک را رها کرده‌اند و گویی فقط ادای اجرای نسخه الکترونیک را درمی‌آورند، بدون آنکه به نتایج این شکل از اجرای نسخه‌نویسی الکترونیک توجه کنند.
سوال این است که ما چرا نباید مثل بسیاری از کشورها از همان ابتدا برنامه‌های راهبردی نظام سلامت را به شکل علمی و درست اجرا کنیم تا دچار این همه عارضه نشویم؟ چرا برنامه‌هایی که در نظام سلامت اجرا می‌شود، باید همواره با دردسر، تنش و نگرانی برای دریافت کنندگان و ارائه دهندگان خدمت همراه باشد؟ چرا ما نمی‌توانیم با تعامل و گفتگو، مسیر علمی برای اجرای اصولی برنامه‌های نظام سلامت را پیگیری کنیم؟ اینها سوالاتی است که بی‌پاسخ مانده است. اجرای ناقص نسخه الکترونیک، تکرار اشتباهات گذشته است. الان شما ببینید جامعه پزشکی هر بار با یک داستان و دردسر تازه درگیر می‌شود. این بار ماجرای اجرای ناقص الکترونیک به وجود آمده است. در برخی حوزه‌های دیگر مثل بیمه، مالیات، دستگاه کارتخوان و … نیز جامعه پزشکی با دغدغه‌های روزمره مواجه است. همین اتفاقات باعث شده است که برخی از اعضای جامعه پزشکی به مشاغل دیگر و کم دردسرتری روی بیاورند و یا اینکه از کشور مهاجرت کنند، در حالی که اگر مسیر اجرای برنامه‌های نظام سلامت، توام با تعامل و اجرای اصولی قانون باشد، هیچ کدام از این مشکلات پیش نخواهد آمد و نارضایتی هم ایجاد نمی‌شود.

انتهای پیام/*