دانش مدیریت بحران را وارد تمام سطوح مدیریتی کشور کنیم
پایگاه خبری احوال نیوز؛ دکتر مهرناز آزاد؛ شاعر،نویسنده ، روزنامه نگار و پژوهشگر مسائل فرهنگی و اجتماعی در ارتباط با، این که باید دانش مدیریت بحران را وارد تمام سطوح مدیریتی کشور کنیم، عنوان نمود:
آموزش سراسری مدیریت بحران برای مدیران در تمام سطوح جامعه، جهت کمک به کاهش آسیب های حاصل از حوادث غیرمترقبه و سایر آسیب های اجتماعی از الزامات آموزشی پیش روی کشور است.
با توسعه شهرنشینی، مردم نه تنها در مواجه با بلایای طبیعی آسیب پذیرتر شده اند، بلکه فشارهای روحی و روانی حاصل از زندگی شهرنشینی و استرس های آن، نیاز به مدیریت بحران را چند برابر نموده است.
با توسعه اقتصادی، فرهنگی و تکنولوژی درجهان یادگیری فرهنگ شهرنشینی و رشد جمعیت در کشورهای در حال توسعه، علاوه بر حوادث غیر مترقبه ی ناشی از بلایای طبیعی، همچون سیل، زلزله، صاعقه و فعالیت آتشفشان ها، اتفاقاتی نظیر رشد عمودی شهرها، ایجاد و افزایش بی رویه ی آسمان خراش ها ، لوله کشی های عظیم گازی و آبی و نصب کابل ها و دکل های برقی جهت انتقال گاز ،آب و برق از یک شهر به شهری دیگر، افزایش مکان های تفریحی با دستگاه‌های عظیم الجثه‌بازی ، مسافرت‌های هوایی ، دریایی و زمینی و مهم‌تر از تمام این‌ها ، وسعت و گسترش تکنولوژی ابزارهای جنگی و فروش این ابزارها به جهان، توسط تولید کنندگان آنها، اگرچه سرعت فعالیت‌های مردم جهان را بالا برده است، به همان میزان برحوادث پیش بینی نشده نیز افزوده است.
و افزایش میزان مرگ و میر ناشی از این حوادث به علت بالا رفتن استرس و فشارهای روانی و همچنین افزایش بیماری هایی که تحت الشعاع این مشکلات روانی و جنگ ها به سایر حوادث اضافه شده است و دامنه ی آن، روز به روز گسترش می یابد. نیاز به مدیریت بحران در سطح جوامع را در الویت قرارداده است.
که این نیاز موضوعات زیر را برای کشور ما مطرح می کند:
۱- زندگی شهرنشینی و بیماری های روان تنی
رشد جمعیت و هجوم مردم به کلان شهرها و رشد عمودی شهرها و افزایش فشارهای روحی و روانی حاصل از زندگی شهرنشینی و استرس های دائمی که رسانه های دشمن با ایجاد جنگ روانی در شبکه های بین المللی در چند دهه اخیر به آن رو آورده و هر روز بر آنها می افزایند.
بحران‌های روحی و بیماری‌های روان تنی فراوانی را ایجاد نموده است .که هرلحظه امکان بروز حادثه ای پیش بینی نشده وجود دارد.
شهروندان به دلیل این مشکلات و فشارها که گاهی اقتصادی،گاهی اجتماعی و گاهی سیاسی می باشد، دائما” خود را آماده ی روبرو شدن با شرایط پیش بینی نشده‌ی جهان می بینند و به همین دلیل استرسی دائمی و مزمن را با خود حمل می کنند،که متاسفانه در بعضی مواقع مانند یک بمب عمل نموده و با اندک فشار روانی منفجر می شود.
نمونه های بارز آن را در صفحه حوادث نشریات کشور بصورت روزانه مطالعه می کنیم، “مادری به علت مشکل روانی کودک ۴ ساله اش را سربرید”، در یک دعوای خیابانی بین دو نفر یکی دیگری را با اسلحه سرد به قتل رساند”، ” جوانی پس از مشاجره‌ی لفظی با مادرش خود را از کوه پرت کرد”،”شخصی به علت سرعت غیرمجاز و عدم توانایی کنترل اتومبیلش حادثه آفرید”.و…….
افزایش خشونت درجامعه، رفتارهای غیرمنصفانه در محل کار، مسائل غیر اخلاقی در خانواده ها، رفتارهای غیرطبیعی در اجتماع، بالارفتن آمار جرم و جنایت و همه‌ی موارد مشابه به بحران هایی اشاره می کند که در علم روانشناختی به آنها” بحران هویت “و”بحران روانی “می گویند.
در چنین شرایطی مدیران در هر پستی که هستند لازم است دانش مدیریت بحران را آموزش ببینند.
چراکه ، در هر جای این سرزمین ،کارخانه ها، مراکز خرید، مراکز تفریحی، مراکز کار، خانواده ها ، مجتمع های مسکونی، واحدهای خدماتی و تولیدی و..اگر فقط یک نفر مشکلات حاصل از فشارهای اجتماعی ناشی از زندگی شهرنشینی در او به یک بحران روانی تبدیل شده باشد ،کافی است بهانه ای برای تخلیه ی فشار برایش فراهم شود، آن وقت چاشنی آن کشیده می شود و مانند بمبی به خود و دهها نفر دیگر آسیب خواهد رساند.
۲-مدیریت بحران و پیش بینی حوادث
رسالت اصلی مدیریت بحران پیش بینی اینگونه افراد و شناخت چنین شخصیت هایی و نظارت و کنترل از راه دور آنهاست، تا به خود و جامعه آسیبی وارد نکنند.
یکی از اتفاقاتی که شاید هیچ کس نمی توانست در اصفهان آن را پیش بینی کند خشکسالی بود که با شروع فصل سرما در سال ۸۹ خود را نشان داد و زمانی که تمام مردم به خصوص مدیران استان منتظر بارندگی های پی در پی در استان اصفهان بودند، درکل استان کمترین بارندگی نسبت به چهارسال گذشته اتفاق افتاد و همین مسئله باعث شد تا خشکسالی در اصفهان به عنوان یک بحران منطقه ای عنوان گردد.
لذا برای حفظ تعادل روانی افرادی که در حوادث دچار آسیب می گردند، سه اصل کاملا” باید شناسایی و ارزیابی گردد:
– درک حادثه از سوی حادثه دیدگان احتمالی:
مدیریت بحران در این شرایط موظف است پیش زمینه های فرهنگی و دینی را آماده سازی نموده و به جامعه تزریق کند. تا در صورت اتفاق افتادن آن مردم آمادگی مقابله با فشارهای روانی حاصل از آن را داشته باشند.
– وجود منابع حمایتی :
مدیریت بحران موظف است شرایطی را در جامعه ایجاد کند تا کلیه شهروندان بدانند در صورت وقوع حادثه، می توانند مورد حمایت دولت قرارگیرند.
– مکانیسم های مقابله با حوادث احتمالی:
مقابله هنگام وقوع یک حادثه به معانی مختلفی مانند، مطابقت دادن خود با شرایط، دفاع از خود در شرایط بحرانی و تسلط بر اتفاق معنی می شود .
مدیریت بحران با آشنایی با چنین معانی، باید روش های مختلف را مورد آزمون و خطا قرارداده و از طریق استفاده از این روش ها بر بحران غلبه نماید.
بنابراین چنانچه مدیران کشور آموزش های لازم را برای موقعیت های مختلف بحرانی دیده باشند. می توانند در موقع بروز هر حادثه ای مطابق با میزان خسارات پیش بینی شده با آن برخورد نموده و مردم را از صدمات آن دور نگهداشته و یا صدمات حاصله را به حداقل ممکن برسانند.
این خود باعث ایجاد تعادل روانی افراد جامعه در شرایط غیر عادی در بروز حوادث پیش بینی نشده یا احتمالی می شود.
معمولا” حوادث و بحران ها می توانند حتی ورزیده ترین مدیران و مسئولان سازمان ها را مورد حمله قراردهند. این بحران ها می تواند ناشی از عوامل طبیعی، فنی و یا انسانی باشد.
در این شرایط استعدادهای جدیدی خود را بروز می دهند .یعنی اگرچه افراد یا سازمان هایی که ما آنها را در شرایط عادی بسیار ماهر و عالی می شناسیم، در شرایط بحرانی بسیار آسیب پذیر می‌شوند و این غیرمنتظره به نظر می آید. در همان شرایط قهرمانانی پیدا می‌شوند که در شرایط عادی ما آنها را نمی دیدیم و از آنها غافل بودیم.
بزرگترین هنر مدیریت بحران، شناسایی این گروه قبل از بروز حادثه و برنامه ریزی نمودن و سرمایه گذاری کردن روی آنهاست.
از سویی مدیریت بحران ،علاوه برشناسایی توانمندی ها و استعداد افراد در کمک به آسیب دیدگان باید نحوه ی کمک و آموزش را نیز برنامه ریزی و پیش بینی نماید، زیرا یقینا” چنانچه برنامه ریزی و آموزش صحیحی وجود نداشته باشد، بهترین ها نیز قادر نیستند تمام توانمندی خود را بروز دهند .
کلی ترین چیز هایی که در شروع یک برنامه ریزی برای بحران های احتمالی باید مد نظر قرارگیرد:
– تشخیص بحران
– کشف موارد تشدید بحران
– شناسایی امکانات پیشرفت بحران
– اطمینان در ارتباط سالم میان افراد و سازمان ها در مواقع بحرانی
– بررسی و آزمون راه‌حل های مختلف برخورد با بحران
– اهمیت دادن به الویت های مردم در هنگام وقوع بحران
-ایجاد تیم عملیاتی و آماده سازی آنها برای مواقع بحرانی
– توجه به جزئیات
-آماده نمودن خود برای بدترین موقعیت های ممکن به جای بهترین حالات ممکن است.
چنانکه درچند ماه اخیر ، حادثه خروج قطار در طبس ،زلزله خوی ، سیل به علت بارش های عظیم در بسیاری از مناطق کشور و مسدود شدن مسیرها ، سانحه ی بالگرد وزیر ورزش در سفر به شهرستان بافت ، آتش سوزی پاساژ آزادی چهارباغ پایین اصفهان، خروج قطار خط ۵ مترو تهران ،کرج و بسیاری از حوادث دیگر …..
نه تنها بار روانی بسیار شدیدی برای حادثه دیدگان دارد بلکه به لحاظ جانی و مالی صدمات غیر قابل جبرانی برای آنها خواهد داشت که یقینا حمایت های صددرصدی را از طرف مدیریت بحران استان ها می طلبد و از سویی دانشی عمومی می خواهد تا همه جامعه بخصوص مدیران مراکز بتوانند درچنین شرایطی بسیار بهتر عمل نموده و خود و دیگران را مورد حمایت قراردهند.
به امید اینکه باتوجه به حادثه خیز بودن کشور چه به لحاظ حوادث طبیعی و چه به لحاظ حوادث جاده ای و هوایی ، مدیریت بحران کشور نسبت به برنامه های آموزشی و تولید محتوای مطلوب برای عموم جامعه و آموزش های خاص در سطح مدیران سازمان ها و ادارات برای اتفاقات غیر مترقبه را به مرحله ی اجرا درآورده و بدینوسیله از آسیب های احتمالی جلوگیری و آنها را به حداقل خود برساند.
مهرناز آزاد
انتهای پیام/*
