شاخص های مرتبط با سالمندی در سیاستهای کلی جمعیت بررسی شد.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری احوال نیوز، به مناسبت روز ملی جمعیت، کرسی نظریه پردازی ترویجی؛ با عنوان سالمندی جمعیت در سیاست های کلی ابلاغی به همت انجمن علمی مطالعات اجتماعی حوزه برگزار گردید. در ابتدای این جلسه، حجت الاسلام افروغ، دبیر انجمن مطالعات اجتماعی حوزه و دبیر این کرسی ضمن تبریک روز ملی جمعیت، به اهمیت موضوع سالمندی در مطالعات جمعیتی اشاره کرد. در ادامه در این نشست علمی دکتر رضا کیانی، استادیار اقتصاد و جمعیت شناسی و عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جمعیت کشور به بیان نظرات خود در خصوص سالمندی جمعیت در ایران با محوریت سیاستهای کلی جمعیت پرداخت. به گفته دکتر رضا کیانی تقویت نظام تامین اجتماعی، پوششهای بیمه، فرهنگ سازی برای تکریم و احترام سالمندان، شرایط لازم برای تامین سلامت و نگهداری سالمندان، بهره مندی از تجارب و توانمندی های سالمندان از شاخص های مهم و قابل اعتنا در بندهای ۳، ۴ و ۷ سیاستهای ابلاغی جمعیت است. به گفته دکتر رضا کیانی جمعیت شناس، توجه به سالمندی و پیامدهای آن از نقطه نظر افزایش بار مالی سازمان ها و صندوق های بازنشستگی و بیمه ای ، خدمات سلامت، معاش و رفاه اجتماعی در تمامی کشورها امری مورد قبول و توجه ویژه بوده است. سال مندی در جامعه پیامدها و نگرانی هایی را ایجاد م یکند. فشارهای مالی و ورشکستگی های سیستم پرداخت بازنشستگی و مراقبت های بهداشتی و درمانی که از منابع عمومی تامین می شوند فقط چند نمونه از این مشکلات است. اصولا به دلیل همین اهمیت، اتحادیه بین المللی تامین اجتماعی، سالمندی جمعیت را سومین چالش جهانی برای نظام های رفاه و تامین اجتماعی ذکر کرده است با توجه به این اهمیت، تمامی کشورها، به اتخاذ برنامه ها و سیاست هایِ اجرایی که هم زمان ارتقاء خدمات رفاهی و پایداری تحمیلی بر سیستم های بازنشستگی و نهادهای حمایتی را در نظر میگیرند، نیازمند اند. هرچه چتر حمایتی این نظام افزایش یابد، فقر و نابرابری اجتماعی کاهش یافته و سطح انسجامِ اجتماعی بالا می رود. برای نیل به این هدف، این موضوع در قوانین هر کشور، بسته به وجوب و اقتضایِ درکِ مساله و امکانات و شرایط اقتصادی و اجتماعی قابل جستجو و مشاهده است. در کشور ما، ایران، مطابق اصل ۲۹ قانون اساسی، برخورداری از تامین اجتماعی برای بازنشستگی، بیکاری، از کار افتادگی، بی سرپرستی، حوادث و سوانح و نیاز به مراقبت های بهداشتی و درمانی به صورت بیمه ای و غیر بیمه ای، حقی است همگانی و دولت موظف است خدمات و حمایت های فوق را برای یکایک افراد فراهم نماید. با توجه به این اصل قانون اساسی، مسئله ی رفاه و تامین اجتماعی سالمندان موضوعی محوری در سیاستهای ابلاغی جمعیت نیز بوده و در کنار موضوعات دیگر همچون فرزند آوری، خانواده و ازدواج و مهاجرت و… واجد اعتبار و نیازمند توجه ویژه است.
این جمعیت شناس و عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جمعیت کشور در ادامه بحث خود بیان داشت شناخت از وضعیت و ابعاد رفاه اجتماعی سالمندان ایران موضوعی ضروری بوده و عدم توجه به آن می تواند شرایط کشور را تحت تاثیر بحرانها و چالشهای فراوانی قرار داده، مشکلات اقتصادی و اجتماعی بسیاری را سبب گردد. از سوی دیگر در بند ۱۴ سیاست های کلی جمعیت ابلاغی مقام معظم رهبری، بر رصد مستمر سیاست های جمعیتی در ابعاد کمی و کیفی و انجام پژوهش های مرتبط تاکید شده است. وی جلسه ی کرسی نظریه پردازی ترویجی حاضر را از مصادیق اینگونه پژوهش ها برشمرد.
کرسی نظریه پردازی با عنوان سالخوردگی جمعیت در سیاست های کلی ابلاغی
وی با ذکر پوشش های بیمه ای صندوق های بازنسشستگی و نهادهای حمایتی کشور به تفکیک هر صندوق و نهاد، بیان داشت طی سالهای اخیر میزان پوشش صندوق های بازنشستگی و نهاد های حمایتی از سالمندان به جای افزایش پوشش، روندی کاهشی داشته و از ۶۹٫۹ در سال ۱۳۹۴ به ۶۴٫۴ درصد در سال ۱۳۹۷ کاهش یافته است. این در حالیست که متوسط رشد سالانه جمعیت سالمند سه برابر متوسط رشد سالانه جمعیت کشور بوده و تعداد سالمندان در کشور رو به فزونی است.
در بخش دیگری از این جلسه دکتر رضا کیانی با توجه به بند ۴ سیاست های ابلاغی به موضوع تقویت نظام تامین اجتماعی اشاره کرد و با اشاره به پایداری منابع مالی، مدیریت و سیاست گذاری و تناسب منابع و مصارف صندوق های بازنشستگی به تبیین ارتباط میان سالمندی جمعیت و نظام رفاه و تامین اجتماعی پرداخت. به گفته ی این استاد دانشگاه صندوق های بازنشستگی نقش بسیار کلیدی در تامین مخارج زندگی و ارتقاء سطح رفاه اجتماعی بازنشستگان بر عهده دارند.در این صندوق ها افرادِ شاغل یا بیمه پرداز، با مشارکت در سیستم های بازنشستگی بخشی از حقوق خود را به صندوق ها منتقل می کنند تا در زمانی که قادر به انجام کار نیستند بتوانند مزایای بازنشستگی دریافت کنند. با بررسی وضعیت صندوق های بازنشستگی در ایران متوجه می شویم این صندوق ها با چالش های مالی مهمی روبرو شده اند و به نوعی در وضعیت ناپایداری سیستم مستمری رسیده اند. این مسئله، توانایی صندوق ها را در تامین تعهدات خود برای بهره مندی مشمولین با پرسش جدی مواجه کرده است. به عقیده دکتر کیانی یکی از راه های سنجش پایداری و کارآمدی در صندوق بازنشستگی شاخصی است به نام نسبت یا ضریب پشتیبان. این شاخص، یکی از مهمترین شاخص های آماری مربوط به پایداری مالی در صندوقهایِ بازنشستگی است به گونهای که میزان موفقیت و کارایی صندوقها با وضعیت این نسبت رابطهای مستقیم پیدا میکند. نسبت پشتیبان به ما نشان میدهد چه میزانی از نرخ مشارکت طی یک دورهی خاص برای یک سطح مشخص مستمری مورد نیاز است. مطالعه این شاخص در صندوقهای بازنشستگی ایران نشان میدهد این شاخص در صندوقها به شدت کاهش یافته به نحوی که در بسیاری صندوق ها (همچون کارکنان فولاد، صندوق بازنشستگی هما، صندوق مس، بنادر و کشتیرانی، بیمه ایران، صدا و سیما، بازنشستگی کشوری، بیمه مرکزی و شهرداری) در قبال یک بازنشسته، کمتر از یک شاغل وجود دارد. به بیان دکتر رضا کیانی روند کاهشی این شاخص در صندوق های بازنشستگی کشورهمچنان ادامه دارد. در ادامه این جلسه دکتر رضا کیانی عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جمعیت کشور عنوان داشت، مطالعات جهانی گویایِ این واقعیت است که کاهش نسبت پشتیبان در صندوق های بازنشستگی از ویژگی های کشورهای با جمعیت سالمند و توسعه یافته بوده و دغدغه ی بسیاری از دولتها در سطحِ بین المللی است اما نکته ی قابل توجه در کاهش نسبت پشتیبان در صندوق های بازنشستگی ایران این واقعیت تلخ است که کاهش ضریب پشتیبان در زمانی روی میدهد که از نظر جمعیتی در پنجره جمعیتی یا فرصت جمعیتی هستیم که دوره طلایی اشتغال به حساب می آید. در ادامه این نشست دکتر نادر مطیع حق شناس به عنوان ناقد جلسه به بیان نظرات خود پرداخت. به گفته این عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جمعیت کشور، دکتر کیانی در سخنان خود مسئله سالخوردگی جمعیت را از نظر نظام تامین اجتماعی ، پوشش های بیمه ای سالمندان مطرح کردند و سیمای کلی آنرا در جهان در مقایسه با ایران به تصویر کشیدند. این استاد دانشگاه ضمن تبریک روز ملی جمعیت در سالروز ابلاغ سیاستهای کلی جمعیت توسط مقام معظم رهبری ، مسئله سالمندی جمعیت را از ابعاد جمعیت شناختی و اجتماعی و فرهنگی به استناد بند ۷ سیاست های جمعیت ابلاغی رهبری مورد توضیح و بررسی قرار دادند. ایشان اظهار داشتند در این بند سیاستها فرهنگ سازی برای احترام و تکریم سالمندان مورد توجه بوده است. به گفته این عضو هیئت علمی شواهد جمعیت شناختی نشان دادند که سهم نسبی جمعیت سالمند ۶۰ ساله و بیشتر در سال ۱۴۰۰ به دنبال تغییرات ساختار سنی جمعیت و افت شدید باروری که در سالهای اخیر در کشور تجربه شده به رقم ۱۰٫۷ درصد رسیده است و پیش بینی شده با فرض رشد بالا در سال ۱۴۲۰ به رقم بیست درصد برسد. حق شناس در ادامه به چالش های فرهنگی اجتماعی مسئله سالمندی اشاره کرد. ایشان چالش ساختاری خانواده، شکاف نسلی در اثر بهم خوردن توازن جمعیت نسل ها، جمع شدن چتر های حمایتی خانواده از سالمندان و کاهش تدریجی سرمایه اجتماعی را بیان داشتند. دکتر حق شناس احساس مسئولیت جامعه و خانواده در قبال سالمندان ، تقویت نقش و حضور سالمند در خانواده و تقویت گفتمانسازی بین نسل جوان و سالمند را از طریق رسانه ملی از جمله پیشنهادات سیاستی برشمردند. همچنین ایشان آینده نگری الگوی متناسب جمعیتی و تدوین برنامه اقتصادی و اجتماعی سالمندان را در برنامه های توسعه از مهمترین الزام های سیاستی برشمردند.
علیرضا اقتصاد
انتهای پیام/*
