(بِسْمِ ٱللَّٰهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ )
نویسنده مقاله:
حجت الاسلام والمسلمین
(شیخ محمدرضابهبودی یزدی)
………………………..
پیامبراکرم«صلی الله علیه وآله وسلم»:
«مَنْ حُرِمَها فَقَدْ حُرِمَ الْخَیرَ کلَّهُ»
{هر کس از شب قدر محروم گردد، از تمام خیرات بی نصیب شده است}
[کنز العمّال،جلدهشتم،صفحه۵۳۴.]
مقدمه:
فرارسیدن لیالی پرفضیلت قدر،فرصتی مجددومغتنم به جهت بندگی وخاکساری به درگاه حضرت رَبُّ الاَرباب(خدای خدایان)میباشد.
اهمیت این بندگی وعبادتهای مضاعف رامیتوانیم درکلام وبیانات ورفتارحضرات معصومین(علیهم الصلاه والسلام) درمواجهه ی بااین شبهای گرامی،متوجه شویم.
چنانکه امام صادق(علیه الصلاه والسلام)در اهمیت این سه شب،طبق روایتی قابل توجه میفرمایند:
«التَّقْدِیرُ فِی لَیْلَهِ تِسْعَ عَشْرَهَ وَ الْإِبْرَامُ فِی لَیْلَهِ إِحْدَى وَ عِشْرِینَ وَ الْإِمْضَاءُ فِی لَیْلَهِ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِینَ.»
«تقدیر در شب نوزدهم صورت مىگیرد، و در شب بیست و یکم به ثبت مىرسد و در شب بیست و سوم امضاء میشود.
سند[الکافی،جلدچهارم٬صفحه۱۵۹]
دراین مقاله سعی برآن شده تابه صورت مختصروچکیده مطالبی درجهت اهمیت این لیالی وشبهای مهم عرض شود،
که درحوصله وفرصت شماخواننده محترم باشد.
امیدکه موردتوجه وعنایت وتأییدات حضرت حق تعالی قراربگیرد.انشاالله تعالی.
…………………………….
اهمیت شب قدردرگفتگوی حضرت موسی(علیه السلام)باخداوندمتعال
حضرت موسی علیه السلام به خداوند عرض کرد:
« خداوندا! مى‌خواهم به تو نزدیک شوم، فرمود: قرب من از آنِ کسى است که شب قدر بیدار شود.
گفت: خداوندا! رحمتت را مى‌خواهم، فرمود: رحمتم از آن کسى است که در شب قدر به مسکینان رحمت کند.
گفت: خداوندا! جواز گذشتن از صراط را از تو مى‌خواهم، فرمود: آن، از آن کسى است که در شب قدر صدقه‌اى بدهد.
گفت: خداوندا! از درختان بهشت و از میوه‌هایش مى‌خواهم، فرمود: آنها از آن کسى است که در شب قدر تسبیحش را انجام دهد.
گفت: خداوندا! رهایى از جهنم را مى‌خواهم، فرمود: آن، از آن کسى است که در شب قدر استغفار کند.
گفت: خداوندا! خشنودى تو را مى‌خواهم، فرمود: خشنودى من از آن کسى است که در شب قدر دو رکعت نماز بگذارد.»
سند[مستدرک الوسائل، جلدهفتم،صفحه۴۵۶].
…………………………..
مواجهه ی پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)باشبهای قدر
درکتاب شریف[ بحارالانوار، جلد۹۵،صفحه دهم]اینگونه آمده است که:
حضرت محمد(صلی الله علیه و آله وسلم)نه تنها در شب قدر بیدار بود، بلکه در دهه سوم ماه مبارک رمضان کاملاً بستر خواب را جمع می کرد و به عبادت می پرداخت.
حضرت علی«علیه الصلاه والسلام» در این باره فرموده است: «أنَّ رَسُولَ اللّهِ کانَ یطْوی فِراشَهُ وَ یشُدُّ مِئْزَرَهُ فِی الْعَشْرِ الاْءَواخِرِ مِنْ شَهْرِ رَمَضانَ وَ کانَ یوقِظُ أَهْلَهُ لَیلَهَ ثَلاثٍ وَ عِشْرینَ وَ کانَ یرُشُّ وُجُوهَ النِّیامِ بِالْماءِ فی تِلْک اللَّیلَهِ؛
رسول خدا«صلی الله علیه وآله وسلم» در دهه آخر از ماه رمضان رختخواب خویش را جمع می کردند و کمربند [همّت برای عبادت] را محکم می بستند و همیشه اهل و عیالش را در شب بیست و سوم بیدار نگه می داشتند و بر روی خواب رفتگان در آن شب آب می پاشیدند [تا از درک شب قدر و درک شب زنده داری محروم نشوند]».
ایشان حتی در شب های بارندگی در حالی که مسجد مدینه سقف نداشت، عبادت و شب زنده داری را ترک نمی کردند و دیگران را با رفتار خویش وامی داشتند که در همان گِل و باران بیدار باشند و نماز گزارند.
……………………………
لیالی قدر،درسیرهٔ حضرات معصومین(علیهم الصلاه والسلام)
مولاعلی(علیه الصلاه والسلام)وشبهای قدر:
حضرت علی(علیه الصلاه والسلام) در شب های قدر حال وهوای ویژه ای داشتند.
و در بدترین وضعی که مسجد مدینه را آب و گِل فرا گرفته بود، مشغول عبادت و شب زنده داری می شدند و به ویژه در شب قدر آخر عمر خویش، حال فوق العاده عجیبی داشتند.
ابن حجر چنین می گوید: «هنگامی که رمضانِ [آخر عمر حضرت] فرا رسید، هر شب در منزل یکی از بستگان افطار می کردند. شبی در منزل امام حسن «علیه الصلاه والسلام»، شبی در منزل امام حسین «علیه الصلاه والسلام» و شبی نزد عبداللّه بن جعفر [شوهر دخترشان حضرت زینب سلام الله علیها]،
و بیش از سه لقمه غذا نمی خوردند،
«وَ یقُولُ: اُحِبُّ اَنْ اَلْقِی اللّهَ وَ اَنَا خِمْصٌ؛ و می فرمودند:
دوست دارم خدا را [با شکم] گرسنه ملاقات کنم.»
سند[ انوار البهیه، شیخ عباس قمی، صفحه۳۱]
حضرت امام رضا(علیه الصلاه والسلام)درمورد
رفتارحضرت علی(علیه الصلاه والسلام)
درشبهای قدراینگونه فرمایش میکنند:
امیرالمؤمنین(علیه الصلاه و السلام)سه شب نمی خوابید: «شب بیست و سوم ماه رمضان»، «شب عید فطر» و «شب نیمه ماه شعبان».
زیرادر این شبها روزی ها تقسیم و مدت عمر و هر آنچه در آن سال رخ خواهد داد، تعیین می شود.
………………….
حضرت فاطمه الزهرا(سلام الله علیها)ولیالی قدر:
بانوی دوعالم،در شب قدر حال به خصوصی داشتند، نه تنها بیدار بودند بلکه بچه ها و فرزندان خویش را نیز وادار می کردند که شب رابیدار باشند،
چنان که در روایتی می خوانیم:
«وَ کانَتْ فاطِمَه «ع» لا تَدَعُ اَحَدا مِنْ اَهْلِها ینامُ تِلْک اللَّیلَه وَ تُداویهِمْ بِقِلَّه الطَّعامِ وَ تَتَأَهَّبُ لَها مِنَ النَّهارِ وَ تَقُولُ مَحْرُومٌ مَنْ حُرِمَ خَیرَها؛
روش فاطمه «سلام الله علیها» این بود که هیچ فردی از خانواده خویش را نمی گذاشتند در آن شب (بیست و سوم) بخوابد و [مشکل خواب] آنها را با کمی غذا و آمادگی در روز درمان می نمودند و می فرمودند: «محروم است کسی که از خیر [و برکت] آن شب محروم شود.»
سندروایت بالا[ مستدرک الوسائل، جلد هفتم، صفحه ۴۷۰]
…………………..
سخن حضرت امام باقر «علیه الصلاه والسلام» راجع به شبهای قدر:
حضرت فرمودند: «هر کسی شب قدر را احیاءبدارد، خداوند مهربان گناهان او را می آمرزد».
سنداین روایت[وسائل الشیعه،جلدهفتم،صفحه۲۶۱]
……………………..
خاتمه:
درپایانِ این مقاله،سخنانی ازمرحوم امام خمینی(رحمه الله علیه)آن عارف کم نظیروسالکِ الی الله میآورم که خودِآن بزرگ مردعرفان وعمل،
به پیروی ازائمه معصومین(علیهم الصلاه والسلام)این شبهاراقدرمیدانست وسفارش به بهره مندی ازاین لیالی مینمود.
حضرت امام خمینی (قدس سره) نیز در مورد فضیلت ماه رمضان و ارزش شب های قدر و وجه تسمیه این شب ها به «شب قدر» می فرمایند:
«در وجه تسمیه «لیله القدر» علماء اختلافاتی کردند. بعضی بر آنند که چون صاحب شرف و منزلت است، و قرآنِ صاحبِ قدر به توسّطِ ملکِ صاحبِ قدر بر رسولِ صاحبِ قدر برای امّتِ صاحب قدر وارد شده است، لیله القدرش گویند. و بعضی گفتهاند که برای آن «لیله قدر» به آن گویند که تقدیر امور و آجال و ارزاق مردم در این شب میشود.
و بعضی گفتهاند به واسطه آن که از کثرت ملائکه زمین تنگ شود، آن را قدر گویند.»
سنداین مطلب[کتاب آداب الصلاه،صفحه ۳۲۴]
«سید عابد زاهد رضی اللَّه عنه در اقبال فرماید: «بدان که این شب بیست و سوم از شهر رمضان، وارد شده است اخبار صریحه به اینکه لیله قدر است به مکاشفه و بیان. از آن جمله آن است که روایت کنیم به اسناد خود تا سفیان بن السیط (السمط- خ ل) گفت: «گفتم به حضرت صادق(علیه الصلاه و السلام) تعیین فرما لیله قدر را برای من مفرداً.» فرمود: «شب بیست و سوم.» و از آن جمله آن است که روایت کنیم به اسناد خود تا زراره از عبد الواحد بن المختار الأنصاری گفت: «سؤال کردم از حضرت باقر(علیه الصلاه والسلام )از لیله القدر.» فرمود: «به خدا قسم خبر میدهم به تو و تعمیه نمیکنم به تو. آن اولْ شب از هفت شب آخر است.»
پس از آن از زراره نقل میکنند که گفته آن ماهی که حضرت تعیین فرمود بیست و نه روز بود. پس از آن روایات دیگر نقل کنند که «لیله قدر» شب بیست و سوم است، که از آن جمله است قضیه جهنی که معروف است.»
سنداین مطلب[کتاب آداب الصلاه] صفحه: ۳۳۲)
وهمچنین مرحوم امام خمینی(رضوان الله تعالی علیه)درکتاب صحیفه امام، جلدپانزدهم،صفحه۵۹)اینگونه فرمودند:
در دهه آخر ماه رمضان به احتمال زیاد شب قدر است.
شبی است که احیای آن سنت الهی است و قدر و منزلت آن از هزار ماه منافقان والاتر است.
شبی است که مقدرات خلق در آن شب پایه ریزی می شود. روز قدس که همجوار شب قدر است لازم است که در بین مسلمانان احیا شود و مبدأ بیداری و هوشیاری آنان باشد،
و از غفلتهایی که در طول تاریخ خصوصاً سده های اخیر شده است بیرون آیند تا آن روز هوشیاری و بیداری از دهها سال ابرقدرتها و منافقان جهان والاتر باشد،
و مسلمانان جهان مقدرات خود را خود به دست قدرت خود پی ریزی و پایه گذاری کنند.
در شب قدر، مسلمانان با شب زنده داری و مناجات خود از قید بندگی غیر خدای تعالی که شیاطین جن و انسند، رها شده و به عبودیت خداوند درمی آیند،
و در روز قدس که آخرین روزهای شهر الله اعظم است، سزاوار است که مسلمانان جهان از قید اسارت و بردگی شیاطین بزرگ و ابرقدرت ها رها شده و به قدرت لا یزال الله بپیوندند و دست جنایتکاران تاریخ را از کشورهای مستضعفان قطع و رشته طمع آنان را بگسلانند.
………………………………………….
«اللّهُمَّ اجْعَلْ عَواقِبَ امُورِنا خَیْراً»
شیخ محمدرضابهبودی یزدی
