به گزارش خبرنگار پایگاه خبری احوال نیوز ، دکتر مجمودرضا باقری تودشکی این بار در مورد آثار کم فروشی صحبت کردند . در این رابطه دکتر باقری ابتدا با آیه ای از قرآن کریم از سوره مبارکه شعرا وَ زِنُواْ بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِیمِ (سوره مبارکه شعرا) ادامه دادند : در باور ما چیزها دارای مقادیری هستند که باید آنرا شناخت و بر اساس نوع آن چیز با بهرهگیری از موازین خاص و مرتبطش سنجیده شود. این شناخت نیازمند علمی است که از دو راه عقل و نقل معتبر به دست میآید عقل و نقل دو طریق معرفت به حقایق از جمله سنتها و شرایع الهی است که بر جهان و جان و جامعه یعنی اجتماع انسانی حاکم است که عمل بر این علم و شناخت نکته مهمتی است؛ مردم یا نسبت به مقادیر و موازین هر چیزی شناخت ندارند، یا اگر داشته باشند در مواقعی تحت تاثیر وسوسههای درونی نفس و بیرونی ، خلاف آن عمل میکنند که آسیبهای جدی به خود، دیگری و افرادجامعه وارد می زنند. برخی به زیادهروی رو میآورند و برخی نیز به کمفروشی در کار ، خدمات و کالا مبادرت می ورزند.
در این مجال سعی بر این است تا آثار و پیامدهای کم فروشی مورد بررسی قرار گیرد.
قرآن کریم در سوره مطففین نسبت به کم فروشی در داد و ستدهای هشدار می دهد و می فرماید: «وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفینَ» وای بر کم فروشان! این آیه هشداریست به گروهی از مردم که در داد و ستد کم فروشی می کنند، یعنی وقتی می خواهند کالایی به مردم بدهند -به کیل یا وزن- ناقص می دهند، و مردم را به خسران و ضرر می اندازند. این گروه از افراد شاید به ظاهر بتوانند با این عمل مقداری به منفعت فردی برسند ولی بصورت آگاهانه یا ناآگاهانه لطمه جبران ناپذیری به پیکره جامعه می زنند که با توجه به حضور خود این فرد در جامعه ، این ضرر به خود به خود به او برخواهد گشت . نمونه های از این خسارت ها را به شرح زیر می تواند توضیح داد:
- سلب اعتماد: اگر کم فروشی در جامعه توسعه یابد، اعتماد مردم به یکدیگر سلب خواهد شد. چنانچه هر یک از دو طرف معامله از قرارداد تخلف نماید منجر به اختلاف گشته و در صورتی که همگانی شود اعتماد مردم به یکدیگر سلب شده و ارتباط مالی و معاشرتی آنان گسیخته شده، شئون زندگی اجتماع متزلزل خواهد شد . اصولاً حق، عدالت، نظم و حساب در همه چیز و همه جا یک اصل اساسی و حیاتی است که نمونه بارز آن بر نظام هستی حاکم است؛ لذا هر گونه انحراف و تجاوز از این اصل، آثار خطرناکی را به دنبال دارد، بویژه کم فروشی، سرمایه اعتماد و اطمینان را که رکن مهم مبادلات است از بین می برد، و نظام اقتصادی را به هم می ریزد.
- فساد اقتصادی: در آیات قرآن به کرات کم فروشی را مورد نکوهش قرار داده است؛ «أَوْفُوا الْکَیْلَ وَ لا تَکُونُوا مِنَ الْمُخْسِرِینَ وَ زِنُوا بِالْقِسْطاسِ الْمُسْتَقِیمِ وَ لا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیاءَهُمْ وَ لا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ» حق پیمانه را ادا کنید، و دیگران را به خسارت نیندازید، با ترازوی صحیح وزن کنید، و حق مردم را کم نگذارید، و در زمین فساد نکنید.به این ترتیب کم فروشی و ترک عدالت به هنگام پیمانه و وزن را در ردیف فساد در زمین شمرده است، و این خود دلیلی به ابعاد مفاسد اجتماعی این کار است. کم فروشی باعث تباهی اجتماع انسانی است که اساس آن بر تعادل حقوق متقابل است، و اگر این تعادل از بین برود، همه چیز از بین می رود. طبق گفته های بزرگان کلمه «کیل»، براى مایعات و کلمه «قِسطاس»، براى وزنها و کلمه «اشیائهم»، براى چیزهاى عددى و غیره به کار رفته است. در این آیات دو امر و دو نهى مشاهده مى کنیم که مکمّل یکدیگرند. «اَوفوا – و لاتکونوا» و «زنوا – لاتبخسوا»
در روایات آمده است: کسانى که عیب جنس خود را به مشترى نگویند، فرشتگان، آنان را لعنت مى کنند و کسانى که با مکر و حیله دیگران را فریب دهند، بدترین مردم هستند. جالب است بدانیم کم فروشى، تنها در داد و ستد نیست، بلکه ممکن است افرادى در تدریس، طبابت، نظارت، مهندسى و شئون دیگر زندگى نیز کم فروشى کنند که این کم فروشی بصورت دور تسلسل قابلیت برگشت پذیری دارد.
به این صورت که اگر فرض کنیم پزشکی در معاینه آموزگاری کم فروشی کند و آن آموزگار نتواند به سرعت و بطور کامل بهبودی یابد ، این حالت موجب کم کاری آموزگار در تعلیم شاگردان خود می شود و بطور حتم اثر منفی آن بر روی فرزند آن پزشک ، که در کلاس درس آن معلم حضور دارد بروز خواهد کرد.
- نزول عذاب الهی: از پیامبر اکرم(صلی … علیه واله) نقل شده است: هیچ گروهی کم فروشی نکردند، مگر این که زراعت آنها از بین رفت و قحطی آنها را فرو گرفت! از آیات قرآن نیز به خوبی استنباط می شود که مسئله کم فروشی موجب به هم خوردن نظام اقتصادی می شود و نزول عذاب الهی را در پی خواهد داشت: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَأْکُلُوا أَمْوالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْباطِلِ إِلاَّ أَنْ تَکُونَ تِجارَهً عَنْ تَراضٍ مِنْکُمْ…». «وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ عُدْواناً وَ ظُلْماً فَسَوْفَ نُصْلیهِ ناراً وَ کانَ ذلِکَ عَلَی اللَّهِ یَسیراً»؛ای کسانی که ایمان آورده اید، اموال یکدیگر را به ناحق مخورید، مگر آن که تجارتی باشد که هر دو طرف بدان رضایت داده باشند. و هر کس این عمل را از روی تجاوز و ستم انجام دهد، بزودی او را در آتشی وارد خواهیم ساخت و این کار برای خدا آسان است. آنچه مشخص است در این آیه از خوردن مال از راه های باطل نهی شده و به کسانی که مبادرت به این کار می کنند وعده عذاب داده شده است. بدیهی است که یکی از مصادیق خوردن مال از راه باطل، کم فروشی است.
- ظلم: از نظر قرآن، کمفروشی خروج از دایره عدالت و دخول در دایره ظلم و ستم است. پس کم گذار و کم فروش نسبت به دیگران ظلم روا میدارد به طوری طبیعی آثار و پیامدهایی که برای ظلم و ظالمین بیان شده ، برای چنین افرادی نیز ثابت است که مجازات در دنیا و آخرت است.
.۵ فساد اجتماعی: هر گونه کمگذاری و کمفروشی موجب میشود تا به جای صحت امور و اصلاح آن، کارها از مدار صحت و اصلاح بیرون رفته به فساد و تباهی کشیده شود. از نظر آموزههای قرآن، کسی که کمگذاری و کمفروشی میکند، گرفتار فساد در زمین خواهد شد.
۶ – محرومیت از خیر: خیر نعمتی است که مناسب با احوال بهره بردار آن است؛ بنابراین، اگر کسی بخواهد خیری به او برسد بایستی عدالت را در کارها رعایت کرده و کم گذاری و کم فروشی نداشته باشد. از نظر قرآن ممکن است کسی به ظاهر با عدالتورزی نتواند آن سود مناسب را به دست آورد، اما اگر دقت کند، خدا در همان سود اندک وی برکت میگذارد.
۷ – نفرین : از مواردی که نفرین جایز است نسبت به کمفروشان و کمگذاران است؛ همانطوری که خداوند آنان را به ویل وعده داده است که همان عذاب دوزخ است (مطففین، آیات ۱ تا ۳) همچنین پیامبران از جمله شعیب (علیه السلام ) نفرین کرد و موجبات عذاب استیصال الهی را فراهم آورد.(هود، آیات ۸۴ تا ۹
پس در نتیجه اگر جامعه ای بخواهد به سوی کم فروشی نرود و عدالت اقتصادی را تجربه کند می بایست بر این عناصر بینشی و نگرشی تأکید و توجه داشته باشد و این تنها با افزایش مأموران نظارتی به دست نمی آید ؛ بلکه انسان باید وجدانی به نام فطرت الهی بیدار، داشته باشد تا بتواند از درون، خود را نظارت و مدیریت و مهار نماید؛ زیرا اگر چنین پلیس داخلی و پاسبان نفس نباشد امید کم رنگی به رهایی از کم فروشی خواهد داشت؛ چرا که پس از رفتن مأموران بیرونی، شخص دوباره به همان بی عدالتی و کم فروشی گرایش می یابد و آن را مرتکب می شود. از این رو خداوند و پیامبران همواره بر مأموران درونی از بینش توحیدی و معاد و حسابرسی قیامت و نماز و تقوا توجه داده اند و آن را مهم ترین ابزارهای مبارزه با بی عدالتی معرفی کرده اند.
منابع:
. آیات نورانی وحی
. پایگاه سخنرانی مذهبی صدا وسیما
. پایگاه افکار نیوز
. پایگاه اینترنتی کیهان
. پایگاه اطلاع رسانی حوزه
. کتابخانه دیجتال تبیان
دکتر محمورضا باقری
انتهای پیام/*