پایگاه خبری احوال نیوز: عشق به وطن آنچنان در تارو پود ایرانیان تنیده شده است که نامش را با احترام بر زبان می‌آورند و جانشان برای حفظ و اعتلایش فدا می‌کنند. در تاریخ آمده است، در سال ۱۶۲۱ میلادی شاه عباس صفوی با کمک انگلیسی‌ها در این روز توانست هرمز را از چنگ پرتغالی‌ها درآورد. اهمیت این روز تاریخی مسئولان دولت و شورای عالی انقلاب فرهنگی را بر آن داشت تا روزی را به آن اختصاص دهند.
** جغرافیای خلیج فارس
خلیج فارس یا دریای پارس آبراهی است که در امتداد دریای عمان و در میان ایران و شبه جزیره عربستان قرارگرفته است. مساحت آن ۲۳۳۰۰۰ کیلومتر مربع است و پس از خلیج مکزیک و خلیج هودسن سومین خلیج بزرگ جهان بشمار می‌آید. این خلیج از شرق از طریق تنگه هرمز و دریای عمان به اقیانوس هند و دریای عرب راه دارد و از غرب به دلتای رودخانه اروندرود، که حاصل پیوند دو رودخانه دجله و فرات و پیوستن رود کارون به آن است ختم می‌شود.
خلیج فارس با کشور باستانی ایران و کشورهای عربی عربستان، کویت، قطر، امارات، بحرین، عمان و عراق مرز آبی مشترک دارد. از آنجایی که از یک سوی ایران بیشترین مرز مشترک آبی را در دریای پارس دارد و از سوی دیگر در تشکیل تمدن باستانی این منطقه نقش اصلی را ایفا کرده است و همچنین در طول تاریخ کنترل و فرمانروایی دریای پارس نزد ایرانیان بوده است. از این روی ایران به عنوان میراث دار اصلی این منطقه محسوب می‌شود و بارزترین مشخصه آن نیز نام این پهنه آبی است که به نام ایرانیان در طول ۳هزار سال گذشته ثبت شده است.
** فتح خلیج فارس
در تاریخ آمده است در ۲۱ آوریل سال ۱۶۲۲ سپاه ایران به رهبری امام قلی خان فتح هرمز (۱۶۲۲) را با موفقیت انجام داد و جزیره را از بزرگترین امپراتور قرن باز پس گرفت و جایگاه خود را در جهان در فهرست ابرقدرت‌های قرن شانزدهم ثبت کرد. انگلیسی‌ها نیز ۴ کشتی خود را با خدمه فنی در اختیار ارتش امام قلی خان گذاشتند. آلبوکرک (پرتغالی) اعتقاد داشت هرکشوری که سه نقطه مالاگا- عدن و هرمز را در اختیار داشته باشد بر تجارت دنیا حاکم خواهد بود. اهمیت هرمز آنقدر بود که استعمارگران انگلیسی را نیز به طمع انداخته بود. به دلیل شکایت‌های ایرانیان گمبرون از بی‌ادبی‌های پرتغالی‌ها، سپاه ایران قصد تنبیه پرتغالی‌ها در خلیج‌فارس نمود و نه تنها جزیره هرمز را آزاد ساخت بلکه این مقدمه شد که پرتغالی‌ها تا مومباسا درکنیا عقب‌نشینی کنند؛ و این شکست، شکست‌های پی در پی پرتغال در شرق آفریقا را بدنبال داشت و با حمایت پادشاه‌هان ایران، امام مسقط موفق شد قلعه عظیم مومباسا را در جنگ خونینی که به جنگ صلیبی مومباسا معروف است را تصرف کند. ایران تا سال ۱۸۲۰ پرچمدار تمام خلیج‌فارس و دریای عمان و بحر فارس (مکران) شد. انگلیسی‌ها از شکست پرتغال خرسند بودند، به قدرت ایران اعتراف داشتند و ایران را تنها رقیب قدرتمند عثمانی‌ها می‌دانستند. درعهدنامه مجمل ۱۸۰۹ و عهدنامه مفصل ۱۸۱۲ حاکمیت ایران را بر کل خلیج‌فارس به رسمیت شناخت در حالیکه که انگلیس خود به عنوان ابرقدرت جهان ظهور می‌کرد.
** نام خلیج فارس در دوران معاصر
در قرن بیستم با توسعه معلومات جغرافیایی، همراه با چاپ نقشه‌های بسیار به زبان‌های مختلف، ترکیب خلیج فارس کاربرد جهانی پیدا کرده است و از این نظر قرن بیستم را قرن استفاده از ترکیب خلیج فارس می‌توان دانست. این آبراه در زبان فارسی خلیج فارس، در زبان عربی‌الخلیج الفارسی، در انگلیسی «PersianGulf»، در فرانسه «GolFpersique» زبان ترکی «FarhorFarzi» و به همین نسبت با اندک تغییری در تقدم و تأخر اجزای ترکیب، در همه زبان های دنیا جای دارد.
آثار عرب زبان بهترین و غنی ترین منابعی هستند که می‌توان با آن حقانیت نام خلیج فارس را به اثبات رسانید. در آثار پر اهمیتی که به زبان عربی تألیف شد نام خلیج فارس مورد استفاده قرار گرفته است. از نویسندگان معاصر عرب جرجی زیدان و فیلیپ حتی در کتاب‌های خود بارها از نام خلیج فارس استفاده کرده اند. جرجی زیدان ۱۱بار و فیلیپ حتی ۱۷بار در صفحات کتاب خود نام خلیج فارس را به کار برده‌اند. دائره المعارف المنجد که یکی از معروفترین دائره المعارف دنیای عربی است در تسمیه دریای جنوب ایران از ترکیب خلیج فارس استفاده می‌کند.
دکتر نوفل مصری کوشش هایی را که برای تغییر نام خلیج فارس صورت گرفته است را مورد نکوهش قرار داده است وی در کتابی که در سال ۱۹۵۲میلادی درباره ی شیخ نشین‌های خلیج فارس نوشته،همه جا از عبارت خلیج فارس استفاده می‌کند. در سال ۱۸۹۲ میلادی لرد کرزن وزیر خارجه انگلستان در کتاب ایران و قضیه ایران بارها به نام خلیج فارس اشاره کرده است. ویلیام راجرز وزیر امور خارجه وقت ایالات متحده در گزارش مورخه ۱۹۷۱ م خود در مورد سیاست خارجی این کشور از نام خلیج فارس استفاده کرده است. برژیسنگی هم یکی از مشاوران رئیس‌جمهور آمریکا در کتاب خود نام خلیج فارس را به کار برده،کورت والدهایم دبیر کل اسبق سازمان ملل متحده، در کتاب خود به نام «کاخ شیشه ای سیاست»، ضمن بحث درباره جنگ تحمیلی نام خلیج فارس را به کار برده،نام خلیج فارس نیز در مراکز معروف دنیا نیز به چشم می‌خورد در کتابخانه کنگره آمریکا و کتابخانه آرگوی نیویورک بیشتر از ۳۰۰ نقشه تاریخی وجود دارد که نام خلیج فارس در آنها ثبت شده است. در کتابخانه‌های لندن،کتابخانه و اسناد وزارت امور هند (لندن)،مرکز اسناد عمومی لندن و کتابخانه دانشکده مطالعات خاورشناسی لندن بیشتر از ۳۰۰ نقشه در بردارنده ی نام خلیج فارس وجود دارد. ؛ در اداره آرشیو ملی پرتغال، دهها سند هم تاریخی به زبان های پرتغالی،ترکی، فارسی و عربی در خصوص خلیج فارس وجود دارد.
در ضوابط بین المللی در کنفرانس ژنو به عنوان اولین کنفرانس حقوق دریاها که در سال ۱۹۵۸ در شهر ژنو برگزار شده است، تنها ۲۰ منطقه در جهان مشمول تعریف حقوق بین المللی دریاها شده که یکی از آنها خلیج فارس بوده است. سازمان ملل متحد که تنها مرجع بین المللی است و در آن ۲۲ کشور عربی و حاشیه خلیج فارس عضویت دارند. در اسناد رسمی خود بارها از نام خلیج فارس استفاده کرده است.
در کنوانسیون سازمان ملل متحد برای حقوق دریاها مورخ ۱۰ دسامبر ۱۹۸۲ مشخص شد که حاکمیت خلیج فارس با نظارت جمهوری اسلامی ایران است. دبیرخانه سازمان ملل متحد بر این است که در اسناد و نقشه‌های جغرافیایی منطقه آبی بین ایران از سمت شمال و شرق و تعدادی از کشورهای عربی از سمت جنوب و غرب به نام خلیج فارس نامیده شود… و این عمل دبیرخانه سازمان ملل متحد موافق و مطابق با یک عرف قدیمی انتشار اطلس‌ها و فرهنگ‌های جغرافیایی است.
** انحراف در نام خلیج فارس
چندین دهه از کوشش‌های برنامه ریزی شده اعراب برای تغییر آبراهی که براساس تمام اسناد تاریخی، جغرافیایی و نقشه‌های موجود از یونان باستان تا دوره معاصر خلیج فارس نام دارد می‌گذرد، موضوع تغییر نام خلیج فارس از دهه سوم قرن بیستم در راستای جبهه‌گیری فرهنگی استکبار در مقابل ملت ایران و ایجاد خصومت منطقه‌ای میان عرب و عجم و سیاست فارسی زدایی انگلیسی‌ها در منطقه خلیج فارس مطرح گردید. اصطلاح «خلیج عربی» برای اولین بار از طرف یک دیپلمات انگلیسی در منطقه خلیج فارس مطرح شد.
سرچارلز بلگریو که بیش از۳ دهه نماینده سیاسی دولت انگلیس در خلیج فارس بود در سال ۱۳۳۴ در مقاله‌ای در مجله عربی زبان بحرین، این جمله را نوشت «خلیج فارس که اعراب آن را خلیج عرب می‌گویند» و در سال ۱۳۴۵ «۱۹۶۶» در کتابی که درباره سواحل جنوبی خلیج فارس منتشر کرد ادعا کرد که اعراب علاقه مند هستند خلیج فارس را خلیج عربی بنامند و به این طریق بود که این سیاستمدار انگلیسی برای اولین بار بذر فتنه‌ای را کاشت که در سالهای بعد مورد استفاده ناسیونالیست‌های عرب قرار گرفت. دولت ایران در همان زمان اگرچه در قبال این عمل واکنش نشان داد و از قبول کالاهایی که نام «خلیج عربی» بر آنها زده شده بود خودداری کرد.
اما سرچارلز بلگریو کار خود را کرده بود و اعراب با واژه ی تازه‌ای آشنا شده بودند که به جنگ لفظی عرب و عجم دامن می‌زد، هنگامی که سرچارلز بلگریو در خلیج فارس نام خلیج عربی را به کار برد. دولت‌های حاشیه‌ای خلیج فارس تبلیغات سیاسی، مکاتبات دیپلماتیک و محور برنامه‌های آموزشی شان را بر نام خلیج عربی متمرکز کردند.
در اقدامی دیگر از سوی انگلیسی‌ها در ۱۳۳۱ (۱۹۲۶م) روزنامه تایمز لندن در یکی از مقالات خود خلیج فارس را خلیج عربی نامید و از آن زمان به بعد برخی از دولت‌ها و شیخ نشینان عرب با خریدن روزنامه نگاران و خبرنگاران خارجی و یا پرداخت مبالغ هنگفت به چاپ نقشه‌هایی که خلیج فارس را «خلیج عرب» نشان می‌داد مبادرت کردند.
در سال ۱۹۵۸ سرهنگ عبدالکریم قاسم با کودتای در عراق به حکومت رسید و بعد از مدتی داعیه دار رهبری جهان عرب گردید و دشمن تراشی برای تحریکات احساسات ناسیونالیستی، را دستمایه مناسبی برای آرزوهای خود تلقی کرد. او نام خلیج عربی را بر زبان راند و امید داشت توجه و تمرکز اعراب را که تحت تأثیر افکار جمال عبدالناصر، مقابله با اسرائیل دغدغه ذهنی شان شده بود به سوی خلیج فارس و دشمن تازه‌ای به نام ایران جلب کند. اما عبدالکریم قاسم در رسیدن به رویاهای جاه طلبانه اش شکست خورد. در سال ۱۹۶۸ عبدالناصر در مصر و در اوج جنجال پان عربیستی خود نام خلیج فارس را خلیج عربی خواند او فراموش کرده بود که قبل از اقدام تحریف نام خلیج فارس، در مقدمه کتاب خود نقشه خلیج فارس را آورده بود و نام خلیج فارس را روی این نقشه ثبت کرده بود. جمال عبدالناصر در اثر اختلافاتی با محمدرضا شاه در رابطه با اسرائیل و اتهام دخالت محمدرضا شاه علیه ملی کردن کانال سوئز و همدستی با استعمارگران در سوم مرداد ۱۳۳۹ با ایران قطع رابطه کرد. به دستور او کمیسیون اتحادیه عرب در ۲۳ مرداد ۱۳۳۹ (۱۴ اوت ۱۹۶۰) اعلام کرد از این پس خلیج عربی به جای خلیج فارس به کار برده خواهد شد. و از آن پس اتحادیه عرب تصمیم گرفت در کلیه مکاتبات رسمیشان از خلیج عربی به جای خلیج فارس استفاده کند.
اگرچه تلاش های جمال عبدالناصر برخی از سیاستمداران عرب را با خود همراه کرده بود اما در نهایت نتیجه دلخواهی در پی نداشت. زیرا رستاخیز عرب آنطور که جمال عبدالناصر در رویای خود منسجم کرده بود با واقعیت فاصله‌های زیادی داشت. با قدرت یافتن صدام حسین در عراق، وی در وهله نخست صدها میلیون دلار هزینه کرده بود تا با کمک گروهی روزنامه نگار دانشگاهی و مراکز نقشه‌برداری نام خلیج فارس را تغییر دهد و با وقوع انقلاب اسلامی در ایران دست به تجاوز خاک ایران زد. هشت سال جنگ تحمیلی که با ادعاهای واهی صدام مبنی بر حاکمیت اروند رود و عربی خواندن خوزستان و شهرهای دیگر آغاز شده بود در نهایت با شکست عراق خاتمه یافت. در واقع نتیجه عملی این تجاوز، افزایش حساسیت ایرانیان به نام خلیج فارس بود که در پی آن ایرانیان استفاده از نام خلیج عربی را نوعی دشمنی با ایرانیت و تجاوز به تاریخ ایران قلمداد نمودند.
در یازدهم شهریور ۱۳۷۱ نخست وزیر یمن «حیدر ابوبکر العطاس» در اجلاس سران جنبش عدم تعهد که در جاکارتا برگزار شده بود از نام ساختگی خلیج عربی استفاده کرد. که با اعتراض شدید نمایندگان ایران روبرو شد او سرانجام از نمایندگان ایران عذرخواهی کرد و این کار را غیر عمد خواند.
کشورهایی که کمتر از نیم قرن پیش بخشی از خاک ایران بودند امروز با کمک دلارهای نفتی خود به دنبال جعل و سرقت نام خلیج فارس هستند. کشورهای عربی در حال حاضر در مکاتبات و پژوهش‌های تاریخی تاریخی و جغرافیایی خود با یکدیگر واژه خلیج را به تنهایی و در مواقعی خلیج عربی به کار می‌برند. اما واقعیت مطلب این است که خلیج فارس یک نام کهن تاریخی است که از بدو تاریخ بر روی این خلیج گذاشته شده است و انگیزه حساب شده‌ای که برای تغییر این نام به عمل می‌آید باعث ایجاد فتنه و اختلاف بین کشورهای این منطقه می‌شود. خلیج فارس نام دوم ندارد و در تمام سازمان‌های بین المللی و اجلاس‌های جهانی همواره نام خلیج فارس به کار می‌رود.
خلیج فارس نامی ابدی و جاودانه است همچنان که ژان ژاک پرینی نویسنده کتاب خلیج فارس اعتراف می‌کند «ملت‌ها و قوم‌های بسیاری بر کرانه‌های خلیج فارس استیلا یافته و فرمانروایی کرده‌اند ولی روزگارشان سپری شده و منقرض شدند تنها قوم پارس است که با هوش و درایت خود همچنان پابرجا زیسته و میراث حاکمیت خود را تاکنون نگهداری کرده است.»
** اهمیت خلیج فارس
خلیج فارس از جنبه های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی دارای اهمیت است این خلیج محل اتصال کشورهای جنوب غربی آسیا به شمار می‌رود که به آن موقعیت ژئوپلتیکی خاصی بخشیده است. همچنین خلیج فارس به علت وجود ذخایر عظیم نفت و گاز و گذرگاه تنگه هرمز و نیاز جهان صنعتی به این دفاتر از موقعیت ژئوپلتیکی مهمی در عرصه بین‌الملل برخوردار است. خلیج فارس حدوداً ۵۶۵ میلیارد بشکه ذخیره نفتی دارد که این مقدار ۶۳ درصد کل ذخایر ۵٫۵۹۶میلیارد بشکه نفتی شناخته شده در جهان را تشکیل می‌دهد.
همچنین منطقه خلیج فارس یکی از مناطق راهبردی دنیا محسوب می‌شود، البته موقعیت و اهمیت ژئوپلتیکی و راهبردی مساله جدیدی نیست، بلکه از قرن‌ها قبل امری شناخته شده و مورد قبول عام بوده است. خلیج فارس از نظر راهبردی از موقعیت ممتاز و اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است و به علت واقع شدن در مسیر راه‌های دریایی (دریای عمان، اقیانوس هند، دریای سرخ) و اتصال آب‌های آن به سواحل ایران، عراق، عربستان و کشورهای جنوبی آن از زمان‌های دور مورد توجه و محل رفت و آمد ملت‌های دریانورد و تجارت پیشه شرق و غرب بوده است. به طور کلی اهمیت ژئوپلتیک خلیج فارس به خاطر۳ عامل مهم بازار صدور کالا و تجهیزات نظامی، وجود ذخایر عظیم نفت و گاز است که در قرون اخیر مورد توجه ابرقدرت‌ها و کشورهای بزرگ صنعتی بوده است.
خلیج فارس به علت داشتن معادن و ذخایر عظیم نفت و میدان‌های بزرگ گازی به یک منطقه ثروتمند تبدیل شده است. میدان گازی پارس جنوبی بزرگترین میدان گازی جهان است که در چند سال اخیر رقابت شدیدی در جهت خرید و کسب امتیاز برای تامین انرژی بین دو قطب اروپای شرقی و آسیای جنوبی و شرقی مانند پاکستان، هند و چین شده است که کشورهای این منطقه با فروش این معادن و ذخایر انرژی هر ساله میلیاردها دلار درآمد ارزی به دست می‌آورند و بازار بسیار خوبی هم برای فروش محصولات کشورهای صنعتی شده است. در آینده جهان برای تامین ۶۵ درصد از نیازهای نفتی خود به خلیج فارس وابسته است در حالی که امروزه ۴۱درصد مصارف نفتی جهان را خلیج فارس تامین می‌کند.
** موقعیت نظامی خلیج فارس
در مـنـطقه خلیج فارس، پایگاه های متعدّدی وجود دارد که متعلّق به قدرت‌های بزرگ است و این کـشـورهـا با استفاده از تجهیزاتی که در این پایگاه‌ها دارند، براحتی می‌توانند به هر نقطه‌ای کـه بـخـواهـنـد لشگرکشی کنند. حسّاسیت این منطقه، همواره ابرقدرت‌هارا بر آن داشته تا کـوشش‌های خود را جهت حضور مستقیم در منطقه، شدّت بخشند. سابقه حضور فیزیکی و نظامی کـشـورهـای قـدرتـمـنـد بـه گـذشـتـه‌های دور مـانـنـد حـضـور نـظـامـی کـشـورهـایـی چـون پـرتـغـال، هـلنـد، فـرانـسـه، انگلستان و آمریکا برمی گردد. سیاست‌های غلط حاکمان منطقه و دعـوت از قـدرتـ‌های بـزرگ بـرای حـضـور نـظامی باعث شده که ناوگان‌های عظیم و پیشرفته کشورهای قدرتمند در این منطقه حضور داشته باشند.
بـودجـه های کـلانی که سالیانه صرف خرید تسلیحات عظیم و پیشرفته می‌شود، با اهداف گـونـاگـونـی در ایـن مـنـطـقـه صورت می‌پذیرد. خریدهای هنگفتی که کشورهای عربی منطقه بـویـژه عـربـسـتـان داشـته اند، این منطقه را تبدیل به یک انبار بزرگ تسلیحاتی کرده است. وجـود تـنـگـه هـرمـز در ایـن مـنـطـقـه بـه عنوان شاهراهی حیاتی که بیشتر سوخت مصرفی جهان صنعتی از آنجا تامین می‌شود و همچنین وجود جزیره‌ها و مناطق استراتژیک دیگر بر اهمیت نظامی خلیج فارس افزوده است.
منبع: روزنامه اطلاعات؛ ۱۳۹۸،۰۲،۱۰
انتهای پیام /*
