دکتررضا اسماعیلی استاد دانشگاه و پژوهشگر اجتماعی : هفته دوم سال ۹۸؛”سیل”و”سیاست”

امسال با خود عهد بستم

پایگاه خبری احوال نیوز

به قولی که به یکی از دانشجویان متعهد و علاقه مند و فعال اجتماعی و فرهنگی دادم عمل کنم و حداقل هر هفته یک مطلب بنویسم که مورد استفاده عموم و دانش پژوهان باشد. گفتار اول “تجزیه اصفهان در روی میز نمایندگان مجلس “بود که تقدیم شد و اینک گفتاردوم؛
از این که گفتار طولانی است پیشاپیش پوزش طلبیده و از خواننده گرامی در خواست دارم تا انتها پنج دقیقه را با مابماند و کل مطلب را بخواند و ان را نقد کند در صورت مفید بودن ضمن استفاده ا،ن را به اشتراک بگذارد.
در جمع خانوادگی به مانند بیشتر جمع های نوروزی راجع به “سیل” و مسایل سیاسی و اقتصادی صحبت به میان امد. باید در مرتبه نخست به هموطنان عزیز که در فحایع سیل در استانهای مختلف، عزیزان خود را از دست داده و نوروز تلخی را تجربه کردند تسلییت گفته و برای انان و خانواده های داغدار. صبر و رحمت واسعه از خداوند طلب کرده و از همدلی و نوع دوستی مردم مهربان و کمک همه مسولان و سازمانهای دولتی و نظامی ،بسیج و نیروی انتظامی جهت تقلیل مصایب تشکر کنم.
چه رابطه ای بین “سیاست “و “سیل” وجود دارد.؟ نوجوانی باهوش خوب در میان ما گفت هردو در دو حرف “س ی ” مشترک هستند.
مسن تر های مجلس که بیشتر دارای بنیه های مذهبی وسنت گراتر بودند،سیل و فجایع طبیعی را بنابر اعتقادات خود ناشی از خشم خداوندی دانسته و روی برگردانی از هنجارهای دینی وشیوع گناه و فساد و ستم را دلیل اصلی فجایع دانسته و ان را انتقام الهی می پنداشتند.
گروه دیگر که از مخالفین و منتقدین دولت کنونی بودند، ضمن تایید عواقب گناه و گسترش فسق و فجور در محیط، یکی از علل اصلی تشدید فاجعه سیل را ناشی از انتخاب نادرست مردم در انتخابات ریاست جمهوری دانسته و غایب بودن استاندار گلستان و عدم حضو فیزیکی ریس جمهور در روزهای اول سیل در گلستان در جریان کمک رسانی به سیل زدگان می دانستند.
برخی دیگر از میهمانان که گرایش نو گرایانه تری داشتندضمن توجه به عوامل طبیعی تعمیق فاجعه را فراتر از دولت به نهادهای حاکمیتی وصل کرده و دخالت امامان جمعه سه استان شمالی و مخالفت انان با طرح “تنفس جنگل” و ازبین رفتن پوشش جنگلی و نداشتن سیاست های زیست محیطی و بهره برداری از مابهتران(یخه سفیدها)صاحب قدرت و ثروت در ویلاسازی و تخریب جنگل ها بواسطه کشیدن اتوبان و مسیر های ارتباطی و احداث ویلا و باغ های شخصی در حریم رودخانه ها و بی توجهی به مقررات حریم رودخانه و مسیل ها را از عوامل تشدید فاجعه می پنداشتند.
در میان جمع ما سفید ریشی که خود از مبارزان پیشین بود اظهار داشت سیل در ایران به شدت سیاسی است و بهره برداری گروههای سیاسی از زلزله و اتش سوزی و سیل در ایران دارای پیشینه ای طولانی است . ایشان با ذکر خاطره ای از مهندس بازرگان نخست وزیر موقت منتخب امام خمینی در سالهای اول انقلاب که دارای گرایش میانه رو بودو با روش های انقلابی میانه خوبی نداشت درو مورد انقلاب ایران گفته بود ؛که مااز خدا باران خواستیم اما سیل امد. ایشان انقلاب را به سیل تشبیه کرده بودند

اما چند نکته در این روزها راهگشاست
۱- در جامعه سیاست زده کوچکترین پدیده ها سیاسی میشوند چه رسد به سیل که به دلیل نبودن یا ضعف سیاستگزاری :سیاست توسعه پایدار”در برنامه های توسعه ایران پس از انقلاب و کاستی مهم نظام قانون گذاری در وضع قوانین کارامد و سازمان مدیریت و برنامه ریزی به دلیل عدم تدوین و طراحی برنامه و تخصیص ناکافی بودجه در کشور پر مخاطره چون ایران می باشد.
۲- نقش شوراهای اسلامی شهر و روستا در اتخاذ رویکرد توسعه پایدار و حرکت به سوی” شهر و روستای ایمن” بی بدیل و ضروری است. بازنگری برنامه ها و فعالیت های پیشین و گام نهادن در مسیر ایجاد سهر و روستای پایدار و ملاحظه عوامل زیست محیطی در عین ابادی و عمران و زیست پذیر کردن شهر و روستا اصل بنیادی است.
۳- باز نگری سیاست های توسعه و اتخاذ سیاست های زیست محیطی و توجه به امایش سرزمین اب محور در مجلس شورای اسلامی و ترمیم و الحاق برنامه مکمل سال ۹۸ با هدف بازسازی مناطق سیل زده و احیای زیر ساخت های جاده ای ، ارتباطات،کشاورزی و دامداری و صنایع از نان شب برای ایران فردا واجب تر است . امیدواریم پس از فروکش کردن سیل موج دید و بازدیدهای نوروزی مسولان سیاسی و نظامی و فرهنکی و اجتماعی از مناطق سیل زده به موج اندیشه و برنامه و اقدام با هدف پیشگیری از سیل و زلزله و مخاطرات طبیعی تبدیل شود. در غیر این صورت انها دوباره مجبور می شوند پایتخت را برای چند روز دیگر ترک کرده تا زانو در اب فرو روند به جای ماشین های انچنانی و اسکورت، تراکتورها را” هاورکرافت” کنند و برای جندمین بار خیابانها و کوی و برزن ها مناطق فاجعه دیده را از دیدگان خود عبور دهند.
۴- سیل و سیل زدگان جایگاه تسویه های سیاسی و جناحی نیست . متاسفانه در شبکه های اجتماعی گروهی از اهل سیاست و رسانه تقابل خدمات نهادهای رسمی مثل سازمانهای دولتی و وزارتخانه ها و هلال احمر و … را با نهادهای نظامی و انتظامی،بسیج و سازمانهای تبلیغاتی و… را به رخ مردم کشیدند انگار انها از دو اقلیم متفاوتند و حاکمییت را در امور خدمات پس از فاجعه سیل دوگانه به تصویر کشیدند به طوری که بخشی را کارامد،سریع و متعهد و بخشی را نا کارا و فشل و درمانده نشان دهند .اکنون وقت ان رسیده است که به “دوالیسم خدمات پس از فجایع طبیعی” خاتمه داده شود.
۵- نقش مردم و گروههاو اقشار مردمی به لحاظ خدمات و یاریگری بسیار مهم است چون انها به لحاظ سرعت اولین کسانی هستند که در محیط حاضر می شوند. کاستی مهم اموزش و مهارت می باشد که جمعیت هلال احمر باید در اموزش های همگانی نقش محوری داشته باشد و تلویزن به جای صرف بازتاب اخبار سیل به اموزش مردم با قالب ها و برنامه های جذاب بپردازد. ‌ به جاست اقای علی عسگری مدیر صدا و سیما . گروه های رادیویی و تلویزنی “مهارت در مخاطرات”را ساماندهی با هدف اگاهی بخشی و توانمندسازی سازمان بخشد .
۶منع حقوقی و قانونی اشخاص و گروهای مرجع جهت یاریگری به فاجعه دیدگان در نهایت موجب افزایش بی تفاوتی اجتماعی و کاهش حس مسولییت پذیری مردم میشود . کاش مسولان ذیربط در صدد یافتن دلایل کاهش اعتماد مردم به سازمانهایی چون هلال احمر و کمیته امداد در جریان کمک رسانی بر می امدند.به منظور بهسازی فرایند کمک پیشنهاد می شود با مشارکت نخبگان و سلبریتی های ورزشی ،هنری، فرهنگی و…. در قالب تشکل های مردم نهاد(c.B.o) تشکیل شده و کار از حالت فردی خارج شود تا از ظرفیت های مردمی حداکثر استفاده به عمل اید.
مهم ترین کاستی مدیریت ما در هنگام فجایع “مدیریت بحران و ستادهای حوادث غیر مترقبه در استانها” است. فروانی حوادث طبیعی نظیر زلزله ،خشکسالی ،طوفان و ریزگردها و سیل ومرور تجارب مخاطرات طبیعی در ایران نشان میدهد که مدیریت بحران با این ترکیب سازماندهی و بودجه کارامد نیست. مدیران این مجموعه خود باید جزو زبده ترین مدیران کشور و استان ها باشند . با ارزیابی عملکرد ستادها در ترازوی نقد و داوری منصفانه به جاست هم به لحاظ ساختار و بودجه و روش بازنگری اساسی در این تشکیلات به عمل اید.
در این روزها ضمن دیدن و تجربه های تلخ به دلیل از دست دادن عزیزان در جلو دیدگان خود نظاره گر و شاهدصحنه های زیبا و پر شکوه یاریگری مردم در کمک به هموطنان اسیب دیده بودیم که هیچگاه از لوح دل، چشم و جان ادمی نمی رود. ایثار و فداکاری رااز نزدیک دیدیم . هزاران ریزعلی خواجوی و دهقان فداکار را در شهرها و روستاهای استانهای گلستان و مازندران و گرگان و خوزستان و … دیدیم که با عمل خویش این درس را به ما یاد دادند.” انسانییت زنده است چون ایرانی زنده است” . هزاران درود و شاخه های گل تقدیم کسانی که امید بودن ومتعالی زیستن در جامعه بحران زده و در رنج زنده نگه داشتند.
خاک پای مردم. دکتر رضا اسماعیلی

انتهای پیام/*